[ Pobierz całość w formacie PDF ]
naczelnym. Tak więc Filozof mówi8) o wielmożności jako odnoszącej się do
obracania wielkimi sumami pieniężnymi, zaś o wielkoduszności, która wydaje się być
tym samym co ufność, jako odnoszącej się do wielkich zaszczytów.
Do drugiego aktu męstwa, którym jest wytrzymać , potrzeba, po pierwsze, by
umysł nie załamał się od smutku powstałego na skutek trudności ze strony grożącego
zła i decydował według wielkości ducha. Co do tego Cycero wymienia cierpliwość, o
której mówi, że jest dobrowolnym i długotrwałym wytrzymaniem trudnych
przeciwności dla celów szlachetnych lub; pożytecznych . Po drugie zaś, by człowiek
nie zmęczył się długotrwałym znoszeniem trudności do tego stopnia, by aż ustąpił,
zgodnie ze słowami Apostoła9): abyście nie ustawali, upadając na duchu . Przeciw
temu chroni wytrwałość, która, według Cycerona, trwa niewzruszenie w tym, co
zostało postanowione po dojrzałym namyśle . Oba te czynniki, zastosowane tylko do
własnej materii męstwa, będą jego częściami składowymi, a odniesione do każdej
innej materii trudnej, będą odrębnymi cnotami, łączącymi się jednak z męstwem jako
czymś naczelnym.
Ad 1. Wielmożność wnosi w materię hojności dodatkowy element, mianowicie
wspaniałości. To zaś jest czymś wielkim, a więc trudnym. Trudności zaś są
przedmiotem namiętności dążeń mocnych (irascibilis), które wydoskonala męstwo. I
tą właśnie stroną wielmożność przynależy do męstwa.
Ad 2. Nadzieja, mocą której pokładamy ufność w Bogu, jest cnotą boską10).
Natomiast mocą ufności, o której była mowa jako o części męstwa, człowiek pokłada
ufność w sobie, wszakże w podporządkowaniu się Bogu i z Jego pomocą.
Ad 3. Podejmowanie się każdej rzeczy wielkiej jest niebezpieczne, ponieważ
załamanie się w takich rzeczach jest bardzo szkodliwe. Stąd, chociaż wielmożność i
ufność odnoszą się do wszystkich innych przedsięwzięć wielkich niż te, do których
odnosi się męstwo, to jednak mają one pewne pokrewieństwo z męstwem, właśnie z
racji ryzyka.
Ad 4. Cierpliwość znosi nie tylko niebezpieczeństwa śmierci czego dotyczy
męstwo bez zbytniego smutku, lecz ponadto wszystko w ogóle co trudne lub
niebezpieczne. W pierwszym wypadku jest integralnym składnikiem męstwa, w
drugim zaś cnotą odrębną, ale złączoną z męstwem.
Ad 5. Wytrwałość, brana jako ciągłość w dokonywaniu dobrego dzieła aż do końca,
może być uważana za warunek każdej cnoty; uważana jest za część męstwa w
znaczeniu podanym w osnowie artykułu.
Ad 6. Makrobiusz zakłada cztery części przyjęte przez Cycerona, a więc ufność,
wielmożność, wytrzymałość którą przyjmuje w miejsce cierpliwości i
nieugiętość, którą przyjmuje w miejsce wytrwałości; wszakże dodaje trzy dalsze, z
35
których dwie, a więc wielkoduszność i pewność siebie, u Cycerona mieszczą się w
ufności. Ufność bowiem daje człowiekowi nadzieję w sprawach wielkich, zaś nadzieja
odnośnie czegokolwiek zasadza się na już istniejącym dążeniu, sięgającym przez
pragnienie do spraw wielkich, co należy do wielkoduszności. Dowiedziono bowiem
wyżej11), że nadzieja wyrasta z uprzedniego miłowania i pragnienia rzeczy
spodziewanej.
Można jednak wyjaśnić to inaczej, a więc, że ufność odnosi się do pierwiastka
pewności w nadziei, a wielkoduszność do wielkości rzeczy spodziewanej. Otóż
nadzieja nie może być trwała, jeśli nie zostanie usunięta przeciwność; niekiedy
bowiem człowiek w rzeczy samej spodziewałby się czegoś, wszakże jego nadzieja
ustępuje przed zaporą stawianą przez bojazń, gdyż bojazń jest w pewien sposób
przeciwnością nadziei12). Dlatego to Makrobiusz dodaje pewność siebie, która
wyklucza bojazń.
Jako trzecią dodaje Makrobiusz stałość, która może znaczyć to samo co
wielmożność, gdyż do dokonania wspaniałego dzieła konieczna jest stałość. Dlatego
też Cycero mówi, że do wielmożności należy nie tylko dokonywanie rzeczy wielkich,
lecz również ich szerokie przemyśliwanie. Stałość może również należeć do
wytrwałości; wytrwałym Jest ktoś, kto nie odstępuje od dzieła pomimo lego
długotrwałości, natomiast stałym jest ten, kto nie ustępuje przed wszelkimi innymi
przeciwnościami.
To, o czym mówi Andronik, wydaje się również należeć do tego samego.
Wytrwałość l wielmożność przyjmuje on tak samo jak Cycero i Makrobiusz,
wielkoduszność zaś razem z Makrobiuszem. Jego odporność jest równoznaczna z
cierpliwością i wytrzymałością; mówi od bowiem, że odporność jest to szybka
usłużność sprawności do podejmowania się tego, co należy i wytrzymania tego, co
rozum wskazuje . Dobroduszność zaś wydaje się być tym samym, co pewność siebie;
wyraża się bowiem o niej, że jest siłą w dokonywaniu dzieł przez umysł podjętych .
Męskość zaś wydaje się być tym samym co ufność, skoro mówi o niej: Męskość jest
sprawnością, która sama przez się wystarczy, dającą to, czego wymaga cnota . Do
wielmożności dodaje rzutkość, jako dobrą cechę męskości. Rzeczą bowiem
wielmożności jest nie tylko sprawić, by człowiek wytrwał w dokonywaniu wielkich
dzieł. co należy do stałości, lecz również, by je wykonywał z męską roztropnością i
zapobiegliwością, co należy do męskiej rzutkości, o której wyraża się, że jest to moc [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl szamanka888.keep.pl
naczelnym. Tak więc Filozof mówi8) o wielmożności jako odnoszącej się do
obracania wielkimi sumami pieniężnymi, zaś o wielkoduszności, która wydaje się być
tym samym co ufność, jako odnoszącej się do wielkich zaszczytów.
Do drugiego aktu męstwa, którym jest wytrzymać , potrzeba, po pierwsze, by
umysł nie załamał się od smutku powstałego na skutek trudności ze strony grożącego
zła i decydował według wielkości ducha. Co do tego Cycero wymienia cierpliwość, o
której mówi, że jest dobrowolnym i długotrwałym wytrzymaniem trudnych
przeciwności dla celów szlachetnych lub; pożytecznych . Po drugie zaś, by człowiek
nie zmęczył się długotrwałym znoszeniem trudności do tego stopnia, by aż ustąpił,
zgodnie ze słowami Apostoła9): abyście nie ustawali, upadając na duchu . Przeciw
temu chroni wytrwałość, która, według Cycerona, trwa niewzruszenie w tym, co
zostało postanowione po dojrzałym namyśle . Oba te czynniki, zastosowane tylko do
własnej materii męstwa, będą jego częściami składowymi, a odniesione do każdej
innej materii trudnej, będą odrębnymi cnotami, łączącymi się jednak z męstwem jako
czymś naczelnym.
Ad 1. Wielmożność wnosi w materię hojności dodatkowy element, mianowicie
wspaniałości. To zaś jest czymś wielkim, a więc trudnym. Trudności zaś są
przedmiotem namiętności dążeń mocnych (irascibilis), które wydoskonala męstwo. I
tą właśnie stroną wielmożność przynależy do męstwa.
Ad 2. Nadzieja, mocą której pokładamy ufność w Bogu, jest cnotą boską10).
Natomiast mocą ufności, o której była mowa jako o części męstwa, człowiek pokłada
ufność w sobie, wszakże w podporządkowaniu się Bogu i z Jego pomocą.
Ad 3. Podejmowanie się każdej rzeczy wielkiej jest niebezpieczne, ponieważ
załamanie się w takich rzeczach jest bardzo szkodliwe. Stąd, chociaż wielmożność i
ufność odnoszą się do wszystkich innych przedsięwzięć wielkich niż te, do których
odnosi się męstwo, to jednak mają one pewne pokrewieństwo z męstwem, właśnie z
racji ryzyka.
Ad 4. Cierpliwość znosi nie tylko niebezpieczeństwa śmierci czego dotyczy
męstwo bez zbytniego smutku, lecz ponadto wszystko w ogóle co trudne lub
niebezpieczne. W pierwszym wypadku jest integralnym składnikiem męstwa, w
drugim zaś cnotą odrębną, ale złączoną z męstwem.
Ad 5. Wytrwałość, brana jako ciągłość w dokonywaniu dobrego dzieła aż do końca,
może być uważana za warunek każdej cnoty; uważana jest za część męstwa w
znaczeniu podanym w osnowie artykułu.
Ad 6. Makrobiusz zakłada cztery części przyjęte przez Cycerona, a więc ufność,
wielmożność, wytrzymałość którą przyjmuje w miejsce cierpliwości i
nieugiętość, którą przyjmuje w miejsce wytrwałości; wszakże dodaje trzy dalsze, z
35
których dwie, a więc wielkoduszność i pewność siebie, u Cycerona mieszczą się w
ufności. Ufność bowiem daje człowiekowi nadzieję w sprawach wielkich, zaś nadzieja
odnośnie czegokolwiek zasadza się na już istniejącym dążeniu, sięgającym przez
pragnienie do spraw wielkich, co należy do wielkoduszności. Dowiedziono bowiem
wyżej11), że nadzieja wyrasta z uprzedniego miłowania i pragnienia rzeczy
spodziewanej.
Można jednak wyjaśnić to inaczej, a więc, że ufność odnosi się do pierwiastka
pewności w nadziei, a wielkoduszność do wielkości rzeczy spodziewanej. Otóż
nadzieja nie może być trwała, jeśli nie zostanie usunięta przeciwność; niekiedy
bowiem człowiek w rzeczy samej spodziewałby się czegoś, wszakże jego nadzieja
ustępuje przed zaporą stawianą przez bojazń, gdyż bojazń jest w pewien sposób
przeciwnością nadziei12). Dlatego to Makrobiusz dodaje pewność siebie, która
wyklucza bojazń.
Jako trzecią dodaje Makrobiusz stałość, która może znaczyć to samo co
wielmożność, gdyż do dokonania wspaniałego dzieła konieczna jest stałość. Dlatego
też Cycero mówi, że do wielmożności należy nie tylko dokonywanie rzeczy wielkich,
lecz również ich szerokie przemyśliwanie. Stałość może również należeć do
wytrwałości; wytrwałym Jest ktoś, kto nie odstępuje od dzieła pomimo lego
długotrwałości, natomiast stałym jest ten, kto nie ustępuje przed wszelkimi innymi
przeciwnościami.
To, o czym mówi Andronik, wydaje się również należeć do tego samego.
Wytrwałość l wielmożność przyjmuje on tak samo jak Cycero i Makrobiusz,
wielkoduszność zaś razem z Makrobiuszem. Jego odporność jest równoznaczna z
cierpliwością i wytrzymałością; mówi od bowiem, że odporność jest to szybka
usłużność sprawności do podejmowania się tego, co należy i wytrzymania tego, co
rozum wskazuje . Dobroduszność zaś wydaje się być tym samym, co pewność siebie;
wyraża się bowiem o niej, że jest siłą w dokonywaniu dzieł przez umysł podjętych .
Męskość zaś wydaje się być tym samym co ufność, skoro mówi o niej: Męskość jest
sprawnością, która sama przez się wystarczy, dającą to, czego wymaga cnota . Do
wielmożności dodaje rzutkość, jako dobrą cechę męskości. Rzeczą bowiem
wielmożności jest nie tylko sprawić, by człowiek wytrwał w dokonywaniu wielkich
dzieł. co należy do stałości, lecz również, by je wykonywał z męską roztropnością i
zapobiegliwością, co należy do męskiej rzutkości, o której wyraża się, że jest to moc [ Pobierz całość w formacie PDF ]