[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dopuszczane tylko w ostateczności i pod określonymi warunkami: nie mógł ich żądać inkwizytor, mogły
być przeprowadzane tylko przez świeckich (bardzo wygodne dla Kościoła...); nie mogły pociągać za sobą
utraty zdrowia lub kalectwa (?!); uzyskane tą drogą zeznania oskarżony musiał powtórzyć dobrowolnie, po
upływie co najmniej 24 godzin (anglikanie stosowali tortury również wobec świadków).
Nie dziwmy siÄ™ tak bardzo torturom: w owych czasach stosowano je powszechnie. (...)
Oskarżony miał szereg praw. W czasie procesu mógł zakwestionować bezstronność sędziów, a
nawet inkwizytora, który wtedy musiał złożyć funkcję. Po wyroku miał prawo odwołać się do Rzymu, co
blokowało wykonanie wyroku na lata. Jeszcze tuż przed egzekucją mógł odwołać herezję i uratować
życie.
Wyroków-kar istniaÅ‚ caÅ‚y arsenaÅ‚: w kategorii «zadośćuczynienie» od ofiarowania Å›wiecy do
oÅ‚tarza po udziaÅ‚ w wyprawie krzyżowej, zaÅ› w kategorii «kar realnych» od datków pieniężnych, przez
chÅ‚ostÄ™, prÄ™gierz, konfiskatÄ™ majÄ…tku, banicjÄ™ po przekazanie w rÄ™ce sÄ…du Å›wieckiego”(M. ChaÅ‚adaj, Nic siÄ™
.
nie zgadza, „ , 2 grudnia 1998, s. 8-9.)
Nasza Polska”
55
tego może być fakt, że król Filip Piękny wywarł skuteczny nacisk na Klemensa V w
sprawie likwidacji zakonu templariuszy, których dobrami zawładnął król francuski.
Następca Klemensa V - Jan XXII - potrzebował dużo pieniędzy zarówno na
utrzymanie rozbudowywanych coraz bardziej urzędów kurialnych, jak i na rozwiniętą
intensywną akcję misyjną na Wschodzie. Ponieważ zaś włoskie zródła nie dawały
papiestwu dostatecznych dochodów, rozwijano więc szeroki system fiskalny Stolicy
Apostolskiej, który wywoływał coraz większe niezadowolenie w całym
Chrześcijaństwie.
Usiłował się też papież mieszać w sprawy cesarstwa, domagając się
rozstrzygnięcia przed swoim trybunałem sporu między Ludwikiem Bawarem, a
Fryderykiem Pięknym austriackim. %7łądał też papież dla siebie wikariatu cesarstwa we
Włoszech - co gniewało książąt niemieckich. W rezultacie wojna domowa w Niemczech
zamieniła się w wojnę ze Stolicą Apostolską. W końcu książęta niemieccy ogłosili
zasadę, że na przyszłość ten ma być uważany za króla i cesarza, kogo obierze większość
elektorów, papieskie zaś potwierdzenia są zbyteczne. Kres wojnie położył dopiero
wybór na cesarza Karola Luksemburczyka w 1346 roku. Wkrótce jednak potem przyszła
do Europy Zachodniej ze Wschodu tzw. czarna śmierć, która zdziesiątkowała ludność
Europy. Ludność Anglii zmniejszyła się wskutek zarazy o około 40%, ludność Niemiec
o ok. 35%, ubytki ludności Francji, Hiszpanii i Włoch były jeszcze większe. Ogółem
zaraza pochłonęła kilkadziesiąt milionów ofiar. O ile w roku 1300 ludność Europy
liczyła około 80 mln, to w roku 1400 zaledwie 45-50 mln. W wyniku zarazy
rozprzężeniu uległo życie w Europie - w tym również życie religijne.
Papieże Innocenty VI i Urban V podjęli próby uzdrowienia Kościoła -
pracowali nad naprawą obyczajów duchowieństwa, usuwali nadużycia kościelne,
piętnowali wystawne życie kleru. Włochy były jednak nadal widownią walk, w trakcie
których łakomym okiem patrzono na Państwo Kościelne. W latach 1378-1417 trapiła
Kościół schizma zachodnia, która doprowadziła do rozbicia centrum decyzyjnego
Kościoła - działali w tym czasie papieże i antypapieże. Dopiero Sobór w Konstancji
wybrał w 1417 r. papieża Marcina V kończąc okres schizmy.
Na Soborze w Konstancji (1414-1418 r.) wybitny polski prawnik, rektor
uniwersytetu krakowskiego - Paweł Włodkowic podjął w imię nadrzędności etyki oraz
w imię idei tolerancji polemikę z obrońcami polityki krzyżackiej. Starał się on nadać
szeroki sens idei tolerancji w stosunku do wszystkich niechrześcijan. Tolerancja według
niego miała oznaczać nie tylko bierne znoszenie, ale i pozytywną ochronę przed
wypędzeniem, rabowaniem, nawracaniem przemocą, nie mówiąc już o mordowaniu.
Podstawą tej tolerancji u Pawła Włodkowica był nakaz etyczny - był to więc spór o
zasadniczym znaczeniu dla systemu sterowania społecznego Kościoła katolickiego -
chodziło o nadrzędność norm etycznych w stosunku do wszystkich norm, w tym nawet
ideologicznych (które wszak stanowiły podstawową motywację działalności inkwizycji,
naruszającej często normy etyczne). Paweł Włodkowic wyprzedził tu swoją epokę.
Sobór w Konstancji zajął się problemami reformy, ale załatwił je
powierzchownie i połowicznie - głównie zreformowano funkcjonowanie kurii
papieskiej. Pełnej reformy Kościoła nie przeprowadziły również następne sobory, a
tymczasem Stolica Apostolska pogrążała się w otchłani nepotyzmu, zaś motywacje
witalne i ekonomiczne w centrum decyzyjnym Kościoła coraz bardziej brały górę nad
motywacjami etycznymi i ideologicznymi.
56
Obradujący w latach 1512-1517 Sobór Laterański V również nie dokonał
reformy Kościoła. Tymczasem w Kościele coraz mocniej dawały znać o sobie głosy
domagające się reformy. Początkowo były to głosy występujące z pozycji
wewnątrzkościelnych - występowali ludzie, którzy chcieli dobra Kościoła. Spośród
przedstawicieli Kościoła w Polsce można tu wymienić Jakuba z Paradyża, św. Jana
Kantego czy wreszcie prymasa Mikołaja Trąbę.
Potem rozpoczęły się już ruchy społeczne wrogo nastawione do Kościoła, które
były zwiastunami powstawania zarodków nowej kapitalistycznej formacji. W XV wieku
najpoważniejszym ruchem tego rodzaju był ruch husycki. W XVI wieku słynne
wystąpienie Marcina Lutra w wigilię Wszystkich Zwiętych 1517 r. z jego 95 tezami,
które wywiesił na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze, dało początek
rewolucji religijnej, która dopiero zmusiła kierownictwo Kościoła do przeprowadzenia
zasadniczej reformy systemu sterowania społecznego na Soborze Trydenckim, który
obradował od 13 grudnia 1545 r. do 4 grudnia 1563 r.
57
6. SYSTEM STEROWANIA SPOAECZNEGO KOZCIOAA KATOLICKIEGO
OD SOBORU TRYDENCKIEGO DO WIELKIEJ REWOLUCJI FRANCUSKIEJ
Podłoże społeczne dla protestantyzmu i jego walki z Kościołem katolickim
stanowiło rozwijające się w tym czasie mieszczaństwo europejskie, zainteresowane w [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl szamanka888.keep.pl
dopuszczane tylko w ostateczności i pod określonymi warunkami: nie mógł ich żądać inkwizytor, mogły
być przeprowadzane tylko przez świeckich (bardzo wygodne dla Kościoła...); nie mogły pociągać za sobą
utraty zdrowia lub kalectwa (?!); uzyskane tą drogą zeznania oskarżony musiał powtórzyć dobrowolnie, po
upływie co najmniej 24 godzin (anglikanie stosowali tortury również wobec świadków).
Nie dziwmy siÄ™ tak bardzo torturom: w owych czasach stosowano je powszechnie. (...)
Oskarżony miał szereg praw. W czasie procesu mógł zakwestionować bezstronność sędziów, a
nawet inkwizytora, który wtedy musiał złożyć funkcję. Po wyroku miał prawo odwołać się do Rzymu, co
blokowało wykonanie wyroku na lata. Jeszcze tuż przed egzekucją mógł odwołać herezję i uratować
życie.
Wyroków-kar istniaÅ‚ caÅ‚y arsenaÅ‚: w kategorii «zadośćuczynienie» od ofiarowania Å›wiecy do
oÅ‚tarza po udziaÅ‚ w wyprawie krzyżowej, zaÅ› w kategorii «kar realnych» od datków pieniężnych, przez
chÅ‚ostÄ™, prÄ™gierz, konfiskatÄ™ majÄ…tku, banicjÄ™ po przekazanie w rÄ™ce sÄ…du Å›wieckiego”(M. ChaÅ‚adaj, Nic siÄ™
.
nie zgadza, „ , 2 grudnia 1998, s. 8-9.)
Nasza Polska”
55
tego może być fakt, że król Filip Piękny wywarł skuteczny nacisk na Klemensa V w
sprawie likwidacji zakonu templariuszy, których dobrami zawładnął król francuski.
Następca Klemensa V - Jan XXII - potrzebował dużo pieniędzy zarówno na
utrzymanie rozbudowywanych coraz bardziej urzędów kurialnych, jak i na rozwiniętą
intensywną akcję misyjną na Wschodzie. Ponieważ zaś włoskie zródła nie dawały
papiestwu dostatecznych dochodów, rozwijano więc szeroki system fiskalny Stolicy
Apostolskiej, który wywoływał coraz większe niezadowolenie w całym
Chrześcijaństwie.
Usiłował się też papież mieszać w sprawy cesarstwa, domagając się
rozstrzygnięcia przed swoim trybunałem sporu między Ludwikiem Bawarem, a
Fryderykiem Pięknym austriackim. %7łądał też papież dla siebie wikariatu cesarstwa we
Włoszech - co gniewało książąt niemieckich. W rezultacie wojna domowa w Niemczech
zamieniła się w wojnę ze Stolicą Apostolską. W końcu książęta niemieccy ogłosili
zasadę, że na przyszłość ten ma być uważany za króla i cesarza, kogo obierze większość
elektorów, papieskie zaś potwierdzenia są zbyteczne. Kres wojnie położył dopiero
wybór na cesarza Karola Luksemburczyka w 1346 roku. Wkrótce jednak potem przyszła
do Europy Zachodniej ze Wschodu tzw. czarna śmierć, która zdziesiątkowała ludność
Europy. Ludność Anglii zmniejszyła się wskutek zarazy o około 40%, ludność Niemiec
o ok. 35%, ubytki ludności Francji, Hiszpanii i Włoch były jeszcze większe. Ogółem
zaraza pochłonęła kilkadziesiąt milionów ofiar. O ile w roku 1300 ludność Europy
liczyła około 80 mln, to w roku 1400 zaledwie 45-50 mln. W wyniku zarazy
rozprzężeniu uległo życie w Europie - w tym również życie religijne.
Papieże Innocenty VI i Urban V podjęli próby uzdrowienia Kościoła -
pracowali nad naprawą obyczajów duchowieństwa, usuwali nadużycia kościelne,
piętnowali wystawne życie kleru. Włochy były jednak nadal widownią walk, w trakcie
których łakomym okiem patrzono na Państwo Kościelne. W latach 1378-1417 trapiła
Kościół schizma zachodnia, która doprowadziła do rozbicia centrum decyzyjnego
Kościoła - działali w tym czasie papieże i antypapieże. Dopiero Sobór w Konstancji
wybrał w 1417 r. papieża Marcina V kończąc okres schizmy.
Na Soborze w Konstancji (1414-1418 r.) wybitny polski prawnik, rektor
uniwersytetu krakowskiego - Paweł Włodkowic podjął w imię nadrzędności etyki oraz
w imię idei tolerancji polemikę z obrońcami polityki krzyżackiej. Starał się on nadać
szeroki sens idei tolerancji w stosunku do wszystkich niechrześcijan. Tolerancja według
niego miała oznaczać nie tylko bierne znoszenie, ale i pozytywną ochronę przed
wypędzeniem, rabowaniem, nawracaniem przemocą, nie mówiąc już o mordowaniu.
Podstawą tej tolerancji u Pawła Włodkowica był nakaz etyczny - był to więc spór o
zasadniczym znaczeniu dla systemu sterowania społecznego Kościoła katolickiego -
chodziło o nadrzędność norm etycznych w stosunku do wszystkich norm, w tym nawet
ideologicznych (które wszak stanowiły podstawową motywację działalności inkwizycji,
naruszającej często normy etyczne). Paweł Włodkowic wyprzedził tu swoją epokę.
Sobór w Konstancji zajął się problemami reformy, ale załatwił je
powierzchownie i połowicznie - głównie zreformowano funkcjonowanie kurii
papieskiej. Pełnej reformy Kościoła nie przeprowadziły również następne sobory, a
tymczasem Stolica Apostolska pogrążała się w otchłani nepotyzmu, zaś motywacje
witalne i ekonomiczne w centrum decyzyjnym Kościoła coraz bardziej brały górę nad
motywacjami etycznymi i ideologicznymi.
56
Obradujący w latach 1512-1517 Sobór Laterański V również nie dokonał
reformy Kościoła. Tymczasem w Kościele coraz mocniej dawały znać o sobie głosy
domagające się reformy. Początkowo były to głosy występujące z pozycji
wewnątrzkościelnych - występowali ludzie, którzy chcieli dobra Kościoła. Spośród
przedstawicieli Kościoła w Polsce można tu wymienić Jakuba z Paradyża, św. Jana
Kantego czy wreszcie prymasa Mikołaja Trąbę.
Potem rozpoczęły się już ruchy społeczne wrogo nastawione do Kościoła, które
były zwiastunami powstawania zarodków nowej kapitalistycznej formacji. W XV wieku
najpoważniejszym ruchem tego rodzaju był ruch husycki. W XVI wieku słynne
wystąpienie Marcina Lutra w wigilię Wszystkich Zwiętych 1517 r. z jego 95 tezami,
które wywiesił na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze, dało początek
rewolucji religijnej, która dopiero zmusiła kierownictwo Kościoła do przeprowadzenia
zasadniczej reformy systemu sterowania społecznego na Soborze Trydenckim, który
obradował od 13 grudnia 1545 r. do 4 grudnia 1563 r.
57
6. SYSTEM STEROWANIA SPOAECZNEGO KOZCIOAA KATOLICKIEGO
OD SOBORU TRYDENCKIEGO DO WIELKIEJ REWOLUCJI FRANCUSKIEJ
Podłoże społeczne dla protestantyzmu i jego walki z Kościołem katolickim
stanowiło rozwijające się w tym czasie mieszczaństwo europejskie, zainteresowane w [ Pobierz całość w formacie PDF ]