[ Pobierz całość w formacie PDF ]
severitas, quod maximum remedium habet, assiduitate amittit auctoritatem. Constituit bonos
mores civitati princeps et vitia eluit, si patiens eorum est, non tamquam probet, sed tamquam
invitus et cum magno tormento ad castigandum veniat. Verecundiam peccandi facit ipsa cle-
mentia regentis; gravior multo poena videtur, quae a miti viro constituitur.
I 23 " 2
In qua civitate raro homines puniuntur, in ea consensus fit innocentiae et indulgetur velut
publico bono. Putet se innocentem esse civitas: erit; magis irascetur a communi frugalitate
desciscentibus, si paucos esse eos viderit. Periculosum est, mihi crede, ostendere civitati, qu-
anto plures mali sint.
I 24 " 1 2
Non minus principi turpia sunt multa supplicia quam medico multa funera; remissius impe-
ranti melius paretur. Natura contumax est humanus animus et in contrarium atque arduurn
nitens sequiturque facilius quam ducitur; er ut generosi ac nobiles equi melius facili freno
reguntur, ita clementiam voluntaria innocentia impetu suo sequitur, et dignam putat civitas,
quam servet sibi. Plus itaque hac via proficitur.
I 25 " 1
Crudelitas minime humanum malum est indignumque tam miti animo; ferina ista rabies est
sanguine gaudere ac vulneribus et abiecto homine m silvestre animal transire.
I 26 " 1 2
Non diu nequitia apparet nec, quantum iubetur, peccat. Sed puta esse tutam crudelitatem,
quale eius regnum est?
I 26 " 4
...Tuta est etiam inter feras similitudo: horum ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,
sed externa suaque in aequo habet, quo plus se exercitat ira.
II 3 " 1
Clementia est temperantia animi in potestate ulciscendi vel lenitas superioris adversus infe-
riorem in constituendis poenis.
118
II 4 " 3
...Crudelitas [est] inclinatio animi ad asperiora. Hanc clementia repellit longe iussam stare
a se...
II 5 " 1
Ergo quemadmodum religio deos colit, superstitio violat, ita clementiam mansuetudi-
nemque omnes boni viri praestabunt, misericordiam autem vitabunt; est enim vitium pusilli
animi ad speciem alienorum malorum succidentis. Itaque pessimo cuique familiarissima est...
II 5 " 4
Misericordia est aegritudo animi ob alienarum miseriarum speciem aut tristitia ex alienis
malis contracta, quae accidere immerentibus credit; aegritudo autem in sapientem virum non
cadit; serena eius mens est, nec quidquam incidere potest, quod illam obducat. Nihilque aeque
hominem quam magnus animus decet; non potest autem magnus esse idem ac maestus.
II 6 " 4
Misericordia vicina est miseriae; habet enim aliquid trahitque ex ea. Imbecillos oculos esse
scias, qui ad alienam lippitudinem et ipsi suffunduntur, tam mehercules quam morbum esse,
non hilaritatem, semper arridere ridentibus et ad omnium oscitationem ipsum quoque os didu-
cere; misericordia vitium est animorum nimis miseria paventium, quam si quis a sapiente exi-
git, prope est, ut lamentationem exigat et alienis funeribus gemitus.
II 7 " 3
Ignoscere autem est, quem iudices puniendum, non punire; venia debitae poenae remissio
est. Clementia hoc primum praestat, ut, quos dimittit, nihil aliud illos pati debuisse pronuntiet;
plenior est quam venia, honestior est.
119
O łagodności
I 1 " 6
Nikt nie może długo nosić maski, a ten, kto udaje, prędko wraca do swej prawdziwej natu-
ry. Lecz to, w czym tkwi prawda i co wyrasta, że tak powiem, z twardego gruntu, w miarę
upływu czasu rozrasta się i staje się lepsze.
I 1 " 7
Ludzie stają się chciwi wskutek zbytniego powodzenia i nigdy nie są na tyle powściągliwi
w pragnieniach, aby poprzestać na tym, co udało im się osiągnąć. Stopniowo od wielkich rze-
czy wspinają się do jeszcze większych, a najzuchwalsze nadzieje żywią ci, którym się niespo-
dziewanie poszczęściło...
I 1 " 9
Nie ma człowieka, którego tak bardzo zadowalałaby własna niewinność, aby się nie cie-
szył, że blisko niego znajduje się łagodna władza, wyrozumiała dla ludzkich błędów.
I 2 " 2
Nie należy jednak przebaczać wszystkim bez wyboru. Kiedy bowiem zaciera się różnica
między dobrymi a złymi, powstaje zamęt i epidemia występków. Trzeba więc wykazywać
umiar, który pozwoli odróżnić dusze dające się uleczyć od nieuleczalnie chorych. I nie można
stosować łagodności bez różnicy i bez wyboru, ani też zupełnie jej wykluczać, gdyż przeba-
czanie wszystkim jest takim samym okrucieństwem, jak nieprzebaczanie nikomu. Musimy
trzymać się środka. Lecz ponieważ trudno zachować tutaj pełną równowagę, więc jeśli coś ma
przeważać, to niechaj przeważa ludzkość.
I 3 " 3
Dla nikogo z ludzi łagodność nie jest większą ozdobą niż dla króla lub władcy. Wielka
władza wtedy bowiem przynosi zaszczyt i chwałę, jeśli jej działanie jest pożyteczne, gdyż
możność szkodzenia stanowi jedynie niszczycielską siłę. Dopiero taki władca posiada trwałą i
ugruntowaną wielkość, o którym wszyscy poddani wiedzą, że zarówno jest nad nimi, jak też [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl szamanka888.keep.pl
severitas, quod maximum remedium habet, assiduitate amittit auctoritatem. Constituit bonos
mores civitati princeps et vitia eluit, si patiens eorum est, non tamquam probet, sed tamquam
invitus et cum magno tormento ad castigandum veniat. Verecundiam peccandi facit ipsa cle-
mentia regentis; gravior multo poena videtur, quae a miti viro constituitur.
I 23 " 2
In qua civitate raro homines puniuntur, in ea consensus fit innocentiae et indulgetur velut
publico bono. Putet se innocentem esse civitas: erit; magis irascetur a communi frugalitate
desciscentibus, si paucos esse eos viderit. Periculosum est, mihi crede, ostendere civitati, qu-
anto plures mali sint.
I 24 " 1 2
Non minus principi turpia sunt multa supplicia quam medico multa funera; remissius impe-
ranti melius paretur. Natura contumax est humanus animus et in contrarium atque arduurn
nitens sequiturque facilius quam ducitur; er ut generosi ac nobiles equi melius facili freno
reguntur, ita clementiam voluntaria innocentia impetu suo sequitur, et dignam putat civitas,
quam servet sibi. Plus itaque hac via proficitur.
I 25 " 1
Crudelitas minime humanum malum est indignumque tam miti animo; ferina ista rabies est
sanguine gaudere ac vulneribus et abiecto homine m silvestre animal transire.
I 26 " 1 2
Non diu nequitia apparet nec, quantum iubetur, peccat. Sed puta esse tutam crudelitatem,
quale eius regnum est?
I 26 " 4
...Tuta est etiam inter feras similitudo: horum ne a necessariis quidem sibi rabies temperat,
sed externa suaque in aequo habet, quo plus se exercitat ira.
II 3 " 1
Clementia est temperantia animi in potestate ulciscendi vel lenitas superioris adversus infe-
riorem in constituendis poenis.
118
II 4 " 3
...Crudelitas [est] inclinatio animi ad asperiora. Hanc clementia repellit longe iussam stare
a se...
II 5 " 1
Ergo quemadmodum religio deos colit, superstitio violat, ita clementiam mansuetudi-
nemque omnes boni viri praestabunt, misericordiam autem vitabunt; est enim vitium pusilli
animi ad speciem alienorum malorum succidentis. Itaque pessimo cuique familiarissima est...
II 5 " 4
Misericordia est aegritudo animi ob alienarum miseriarum speciem aut tristitia ex alienis
malis contracta, quae accidere immerentibus credit; aegritudo autem in sapientem virum non
cadit; serena eius mens est, nec quidquam incidere potest, quod illam obducat. Nihilque aeque
hominem quam magnus animus decet; non potest autem magnus esse idem ac maestus.
II 6 " 4
Misericordia vicina est miseriae; habet enim aliquid trahitque ex ea. Imbecillos oculos esse
scias, qui ad alienam lippitudinem et ipsi suffunduntur, tam mehercules quam morbum esse,
non hilaritatem, semper arridere ridentibus et ad omnium oscitationem ipsum quoque os didu-
cere; misericordia vitium est animorum nimis miseria paventium, quam si quis a sapiente exi-
git, prope est, ut lamentationem exigat et alienis funeribus gemitus.
II 7 " 3
Ignoscere autem est, quem iudices puniendum, non punire; venia debitae poenae remissio
est. Clementia hoc primum praestat, ut, quos dimittit, nihil aliud illos pati debuisse pronuntiet;
plenior est quam venia, honestior est.
119
O łagodności
I 1 " 6
Nikt nie może długo nosić maski, a ten, kto udaje, prędko wraca do swej prawdziwej natu-
ry. Lecz to, w czym tkwi prawda i co wyrasta, że tak powiem, z twardego gruntu, w miarę
upływu czasu rozrasta się i staje się lepsze.
I 1 " 7
Ludzie stają się chciwi wskutek zbytniego powodzenia i nigdy nie są na tyle powściągliwi
w pragnieniach, aby poprzestać na tym, co udało im się osiągnąć. Stopniowo od wielkich rze-
czy wspinają się do jeszcze większych, a najzuchwalsze nadzieje żywią ci, którym się niespo-
dziewanie poszczęściło...
I 1 " 9
Nie ma człowieka, którego tak bardzo zadowalałaby własna niewinność, aby się nie cie-
szył, że blisko niego znajduje się łagodna władza, wyrozumiała dla ludzkich błędów.
I 2 " 2
Nie należy jednak przebaczać wszystkim bez wyboru. Kiedy bowiem zaciera się różnica
między dobrymi a złymi, powstaje zamęt i epidemia występków. Trzeba więc wykazywać
umiar, który pozwoli odróżnić dusze dające się uleczyć od nieuleczalnie chorych. I nie można
stosować łagodności bez różnicy i bez wyboru, ani też zupełnie jej wykluczać, gdyż przeba-
czanie wszystkim jest takim samym okrucieństwem, jak nieprzebaczanie nikomu. Musimy
trzymać się środka. Lecz ponieważ trudno zachować tutaj pełną równowagę, więc jeśli coś ma
przeważać, to niechaj przeważa ludzkość.
I 3 " 3
Dla nikogo z ludzi łagodność nie jest większą ozdobą niż dla króla lub władcy. Wielka
władza wtedy bowiem przynosi zaszczyt i chwałę, jeśli jej działanie jest pożyteczne, gdyż
możność szkodzenia stanowi jedynie niszczycielską siłę. Dopiero taki władca posiada trwałą i
ugruntowaną wielkość, o którym wszyscy poddani wiedzą, że zarówno jest nad nimi, jak też [ Pobierz całość w formacie PDF ]